Tienermoeders in huis

Binding tienermoeders pleeggezin ilse schrijft

Tienermoeders die niet thuis kunnen wonen, gaan doorgaans naar een gezinshuis of opvanghuis. Dat laatste is niet ideaal. Er is wisselende leiding, weinig flexibiliteit en minder persoonlijke aandacht. Daarom zoekt Spirit samen met Altra naar pleeggezinnen voor deze groep. Hoe is het om te zorgen voor een jonge moeder en haar kind? Hierover sprak ik Xiomara en Roeland, sinds drie jaar gezinshuisouders van vier tienermoeders en hun kinderen.

In de voorkamer zit een meisje van 17 achter de laptop huiswerk te maken. In de keuken zet een jongen thee. Hij is op bezoek bij zijn vriendin die hier woont met hun dochtertje. Roeland komt ondertussen binnen met een volle boodschappentas.

Het huis is groot: drie doorgebroken eengezinswoningen, en ligt aan een rustig hofje in Amsterdam Zuidoost. In de tuin staat een glijbaan. In de verte kraait een baby. Verder is het er rustig, op deze donderdagmiddag.

Dan komt Milou naar beneden. Ze moet vanmiddag naar Haarlem voor een sollicitatiegesprek bij de Burger King. Of Roeland en Xiomara dan even op Melissa willen letten, haar vier maanden oude dochtertje. En of ze 5,80 euro hebben voor de bus naar Haarlem.

Beiden zijn niet gebruikelijk. Alle jonge moeders in het huis zijn namelijk zelf verantwoordelijk voor de opvang van hun kind. Roeland en Xiomara zijn in principe geen babysitters. De meiden brengen hun kind ’s ochtends naar de opvang en gaan daarna naar hun werk of school, of op zoek naar een baan of een opleiding. Als ze thuiskomen hebben ze hun kleintje eerst zelf opgehaald, koken voor zichzelf en hun kind, eten samen, geven een laatste fles en brengen hun kroost naar bed. En dan – als ze slim zijn – zelf snel erachteraan. Je weet namelijk nooit hoe de nacht verloopt.

Boodschappen doen ze ieder voor zich, van hun salaris of hun maandelijkse uitkering van 565 euro. Het is geen vetpot, maar volgens Xiomara genoeg om van te leven. Huur, gas, water en licht hoeven ze niet te betalen. Maar de rest wel: ziektekostenverzekering, boodschappen, kleding, telefoonkosten. En dus ook reiskosten.

Je doet het voor jezelf!

Maar Milou is blut. En het sollicitatiegesprek in Haarlem is belangrijk voor haar toekomst. Dus legt Xiomara haar eerst uit dat ze het echt van haar eigen geld moet doen. Hier had ze zelf rekening mee moeten houden. ‘Je doet het niet voor ons, je doet het voor jezelf.’ Uiteindelijk pakt Roeland zijn portemonnee uit zijn broekzak en peutert er 6 euro uit. ‘Maar wel terugbetalen!’ En voor deze keer passen ze op Melissa. Xiomara: ‘Het is voor het eerst dat ze haar kind achterlaat. Een sollicitatiegesprek is belangrijk. Haar netwerk is midden op de dag natuurlijk ook aan het werk.’

In Huize Kalor – warmte in het Papiamento -
 wonen vier jonge moeders met hun baby’s. Ze
 zijn gemiddeld 17 jaar, de kinderen tussen de 
2 maanden en 1 jaar. Ze blijven maximaal 9 
maanden. Daarna gaan ze meestal door naar
 een woontrainingscentrum voor jonge moeders.

Xiomara en Roeland begonnen ooit als 
pleegouder. Maar Xiomara wist al snel dat ze
 meer wilde doen. ‘Onze maatschappij wankelt daar waar het begint met
 alleenstaande ouders. Daar kun je het beste
 beginnen.’ Dus traden ze drie jaar geleden in
 dienst als gezinshuisouders bij Altra, waarvan 
de jonge moeders allemaal ambulante begeleiding krijgen. Xiomara overlegt iedere dag wel even met een hulpverlener.

De rollen zijn klassiek verdeeld: Xiomara houdt zich het meest bezig met de moeders, bijvoorbeeld door even met ze te zitten en te vragen: ‘Hoe was de dag? Waar zit je mee? Wat ging goed en waar ging je de mist in?’ Roeland is de praktische vader. Hij stoeit met de baby’s. Voor veel meisjes is hij de eerste vaderfiguur die ze treffen. Voor de baby’s is hij met zijn zware vertrouwde stem de warme, lieve opa. ‘Roeland biedt veiligheid en bescherming’, zegt Xiomara.

Wil je later met je kind naar Spoorloos?

Xiomara en Roeland proberen de vaders zo veel mogelijk te betrekken. Een tienermoeder is gedoemd om een alleenstaande ouder te worden. Xiomara: ‘Wij willen zo’n meisje vanaf het begin laten weten: met je kind ben je een gezin. En of de vader er nou bij wil horen of niet, hij vormt ook een gezin met zijn kind. Het zou mooi zijn als jullie samen een gezin kunnen zijn. Ook als je uit elkaar gaat. Kijk, als moeder kun je zeggen: ‘Ik heb je niet nodig’, maar je kind heeft zijn vader wel nodig. Hoe ga je dat doen?’

Volgens Xiomara zijn het zijn vaak de moeders die bepalen hoe vaak de vader bij hun kind mag komen, hoe erg het ook klinkt. ‘Ze denken dat hij niet goed voor hun kind is. Vaders mogen hier zo vaak komen als ze willen. Maar alleen om bijvoorbeeld samen te eten of hun kind in bad te doen. Ze mogen hier niet slapen. Altra betrekt de vaders zoveel mogelijk bij alle gesprekken. En als ik van jongens hoor dat ze van de moeder niet mogen komen, dan spreek ik de moeder erop aan: ‘Hoe zou jij het vinden als je je vader niet mocht zien? Wil je later met je kind naar Spoorloos?’

Xiomara ziet zeker voordelen van de opvang van tienermoeders in een pleeggezin. ‘Het is voor zo’n meisje fijn om weer in een gezin te zijn, bij mensen waar je op kunt terugvallen, die je niet veroordelen, die je de kans geven om van je fouten te leren en die je de ruimte geven om te zijn wie je bent.’ Ze heeft nog wel een tip. ‘Als pleegouder ben je gewend om te verzorgen, als een vervangende ouder. Dat moet je bij deze meiden niet doen. Dan raak je ze kwijt.’

Het allerbelangrijkste is dat de moeders zelfstandig worden. Xiomara: ‘Haal ze niet teveel uit handen. Ze moeten juist leren om het leven zelf te leven. Met alle problemen die daarbij komen kijken. Het mag een keer fout gaan. Laat haar zelf de opvang regelen als ze een dagbesteding heeft. Laat haar zelf koken. En laat vaders een zo groot mogelijke rol hebben in de opvoeding van hun kind, want dat is de realiteit.’

Dit verhaal werd gepubliceerd in Binding april 2016, blad voor pleegouders.

Foto: Nancy Siesling